Κατευθύνσεις εφαρμογής μιας δομημένης προσέγγισης για την αποκατάσταση δασών μαύρης πεύκης μετά από πυρκαγιές, Δεύτερη έκδοση
Τα δάση μαύρης πεύκης κατέχουν σπουδαία θέση μεταξύ των δασών της Ελλάδας λόγω της σημασίας τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, των πολλών ειδών χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενούν και των πολλαπλών υπηρεσιών που προσφέρουν. Τα τελευταία έτη παρατηρείται αύξηση των πυρκαγιών στα δάση αυτά, που μακροπρόθεσμα απειλεί την κατάσταση διατήρησής τους, καθώς η φυσική τους αποκατάσταση είναι αργή και γίνεται πιο επισφαλής όσο αυξάνονται οι κίνδυνοι πυρκαγιάς και το κλίμα γίνεται ξηρότερο και με λιγότερα κατακρημνίσματα. Η αργή αποκατάσταση οφείλεται στο ότι το είδος δεν διατηρεί σπέρματα σε λήθαργο, ενώ τη θερινή περίοδο που εμφανίζονται οι δασικές πυρκαγιές οι κώνοι δεν έχουν ωριμάσει και έτσι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει σπορά από τα καμένα δέντρα. Έτσι, η φυσική αποκατάσταση εξαρτάται μόνο από τα εναπομείναντα ζωντανά δέντρα. Η τεχνητή αποκατάσταση αποτελεί τη μοναδική λύση υποβοήθησης της φύσης για τις θέσεις που δεν αναμένεται να αποκατασταθούν φυσικά τα πρώτα έτη μετά την πυρκαγιά. Η επιτυχία της μεγιστοποιείται, όταν εφαρμόζεται σχεδιασμός που έχει ως πυρήνα την επιλογή των θέσεων αποκατάστασης με μια βήμα προς βήμα προσέγγιση. Είναι σκόπιμο o σχεδιασμός αυτός να περιλαμβάνει ετοιμότητα μέσων και προσωπικού, την εξασφάλιση της καμένης περιοχής από τους άμεσους κινδύνους (κυρίως της διάβρωσης) και την αναλυτική αποτίμηση των επιπτώσεων της πυρκαγιάς. Η βήμα προς βήμα προσέγγιση περιλαμβάνει: 1) τον καθορισμό κριτηρίων επιλογής των εκτάσεων προς αποκατάσταση, 2) τον αποκλεισμό και την ιεράρχηση των εκτάσεων προς αποκατάσταση, 3) την αρχική επιλογή των εκτάσεων προς αποκατάσταση, 4) την επιβεβαίωση της καταλληλότητας των εκτάσεων και 5) την επιλογή των μέτρων αποκατάστασης. Τα κριτήρια επιλογής των εκτάσεων προς αποκατάσταση μπορεί να είναι αποκλεισμού ή ιεράρχησης. Κριτήρια αποκλεισμού είναι: Α) η ύπαρξη φυσικής αναγέννησης και Β) η έκταση να βρίσκεται σε υψόμετρο, όπου το κλίμα δεν είναι ευνοϊκό για την επιβίωση των φυταρίων. Τα κριτήρια ιεράρχησης των εκτάσεων είναι κατά τη σειρά που εφαρμόζονται: Γ) η αντιπροσωπευτικότητα της σύνθεσης της βλάστησης, Δ) η παρουσία εντός των ορίων περιοχής του δικτύου Natura 2000 ή άλλης κατηγορίας προστατευόμενων περιοχών, Ε) η συμβολή στη διατήρηση άλλων προστατευόμενων ή απειλούμενων ειδών και ΣΤ) η συμβολή στη αποκατάσταση της συνέχειας του δάσους και Ζ) η καταλληλότητα για εγκατάσταση μαύρης πεύκης, όπου προσμετρώνται θετικά κατά σειρά προτεραιότητας: α) το μεγάλο βάθος του εδάφους, 2) η ευνοϊκή έκθεση της πλαγιάς. Τα κριτήρια εφαρμόζονται διαδοχικά από το Α έως το Ζ και οι εκτάσεις που δεν αποκλείονται ιεραρχούνται μεταξύ κριτηρίων, αλλά και για κάθε κριτήριο ξεχωριστά. Στη συνέχεια επιλέγονται από τις πρώτες ιεραρχικά όσες αθροίζουν την έκταση για την οποία επαρκούν οι διαθέσιμοι πόροι για την αποκατάσταση. Ωστόσο, είναι δυνατό με τη συνεκτίμηση τεχνικών γνωρισμάτων, όπως η εγγύτητα των επιφανειών μεταξύ τους και η προσβασιμότητα, να γίνονται και μικρές τροποποιήσεις στον κατάλογο των επιλεχθέντων εκτάσεων. Για το σκοπό αυτό άλλωστε προβλέπεται και ο επί τόπου έλεγχος. Ακολούθως, επιλέγεται η μέθοδος αποκατάστασης μεταξύ των τεχνικών της σποράς και της φύτευσης και των παραλλαγών τους. Σπουδαίος παράγοντας επιτυχίας του σχεδιασμού είναι η διασφάλιση επάρκειας σπερμάτων έτοιμων προς διάθεση για τη σπορά ή την παραγωγή φυτευτικού υλικού. H εφαρμογή της δομημένης προσέγγισης βελτιώνεται σοβαρά με την εφαρμογή ορισμένων συμπληρωματικών μέτρων, όπως είναι να ξεκινήσει η διαδικασία αμέσως μετά την πυρκαγιά, να είναι χαρτογραφημένες οι ποιότητες τόπου και να υπάρχει εδαφολογικός χάρτης, να είναι γνωστή και χαρτογραφημένη η χλωρίδα, η βλάστηση, οι τύποι οικοτόπων και η πανίδα και να είναι χαρτογραφημένο το οδικό δίκτυο. Είναι επίσης σκόπιμο να εγκαθίσταται πρόγραμμα παρακολούθησης της αποκατάστασης.
- Ψηφιακό Αρχείο: http://repository.biodiversity-info.gr/handle/11340/1962
- Εκδότης: ΕΚΒΥ
- Δημιουργός: Κακούρος, Π. και Σ. Ντάφης
- Πηγή: Ψηφιακό Αποθετήριο ΕΚΒΥ
- Ιστότοπος: http://repository.biodiversity-info.gr/handle/11340/1962
- Γλώσσα: Ελληνική
- Άδεια Χρήσης: AΔΕΙΑ CC - Αναφορά στον αρχικό δημιουργό (Attribution)
- Έτος: 2013
- Βιβλιογραφία: Κακούρος, Π. και Σ. Ντάφης. 2013. Κατευθύνσεις εφαρμογής μιας δομημένης προσέγγισης για την αποκατάσταση δασών μαύρης πεύκης μετά από πυρκαγιές, Δεύτερη έκδοση. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων. Θέρμη. 56 σελ.
