Διαδικτυακή Πύλη Συνεργασίας Για Τα Δάση

Τα δάση μαύρης πεύκης κατέχουν σπουδαία θέση μεταξύ των δασών της Ελλάδας λόγω της σημασίας τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, των πολλών ειδών χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενούν και των πολλαπλών υπηρεσιών που προσφέρουν. Τα τελευταία έτη παρατηρείται αύξηση των πυρκαγιών στα δάση αυτά, που μακροπρόθεσμα απειλεί την κατάσταση διατήρησής τους, καθώς η φυσική τους αποκατάσταση είναι αργή και γίνεται πιο επισφαλής όσο αυξάνονται οι κίνδυνοι πυρκαγιάς και το κλίμα γίνεται ξηρότερο και με λιγότερα κατακρημνίσματα. Η αργή αποκατάσταση οφείλεται στο ότι το είδος δεν διατηρεί σπέρματα σε λήθαργο, ενώ τη θερινή περίοδο που εμφανίζονται οι δασικές πυρκαγιές οι κώνοι δεν έχουν ωριμάσει και έτσι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει σπορά από τα καμένα δέντρα. Έτσι, η φυσική αποκατάσταση εξαρτάται μόνο από τα εναπομείναντα ζωντανά δέντρα. Η τεχνητή αποκατάσταση αποτελεί τη μοναδική λύση υποβοήθησης της φύσης για τις θέσεις που δεν αναμένεται να αποκατασταθούν φυσικά τα πρώτα έτη μετά την πυρκαγιά. Η επιτυχία της μεγιστοποιείται, όταν εφαρμόζεται σχεδιασμός που έχει ως πυρήνα την επιλογή των θέσεων αποκατάστασης με μια βήμα προς βήμα προσέγγιση. Είναι σκόπιμο o σχεδιασμός αυτός να περιλαμβάνει ετοιμότητα μέσων και προσωπικού, την εξασφάλιση της καμένης περιοχής από τους άμεσους κινδύνους (κυρίως της διάβρωσης) και την αναλυτική αποτίμηση των επιπτώσεων της πυρκαγιάς. Η βήμα προς βήμα προσέγγιση περιλαμβάνει: 1) τον καθορισμό κριτηρίων επιλογής των εκτάσεων προς αποκατάσταση, 2) τον αποκλεισμό και την ιεράρχηση των εκτάσεων προς αποκατάσταση, 3) την αρχική επιλογή των εκτάσεων προς αποκατάσταση, 4) την επιβεβαίωση της καταλληλότητας των εκτάσεων και 5) την επιλογή των μέτρων αποκατάστασης. Τα κριτήρια επιλογής των εκτάσεων προς αποκατάσταση μπορεί να είναι αποκλεισμού ή ιεράρχησης. Κριτήρια αποκλεισμού είναι: Α) η ύπαρξη φυσικής αναγέννησης και Β) η έκταση να βρίσκεται σε υψόμετρο, όπου το κλίμα δεν είναι ευνοϊκό για την επιβίωση των φυταρίων. Τα κριτήρια ιεράρχησης των εκτάσεων είναι κατά τη σειρά που εφαρμόζονται: Γ) η αντιπροσωπευτικότητα της σύνθεσης της βλάστησης, Δ) η παρουσία εντός των ορίων περιοχής του δικτύου Natura 2000 ή άλλης κατηγορίας προστατευόμενων περιοχών, Ε) η συμβολή στη διατήρηση άλλων προστατευόμενων ή απειλούμενων ειδών και ΣΤ) η συμβολή στη αποκατάσταση της συνέχειας του δάσους και Ζ) η καταλληλότητα για εγκατάσταση μαύρης πεύκης, όπου προσμετρώνται θετικά κατά σειρά προτεραιότητας: α) το μεγάλο βάθος του εδάφους, 2) η ευνοϊκή έκθεση της πλαγιάς. Τα κριτήρια εφαρμόζονται διαδοχικά από το Α έως το Ζ και οι εκτάσεις που δεν αποκλείονται ιεραρχούνται μεταξύ κριτηρίων, αλλά και για κάθε κριτήριο ξεχωριστά. Στη συνέχεια επιλέγονται από τις πρώτες ιεραρχικά όσες αθροίζουν την έκταση για την οποία επαρκούν οι διαθέσιμοι πόροι για την αποκατάσταση. Ωστόσο, είναι δυνατό με τη συνεκτίμηση τεχνικών γνωρισμάτων, όπως η εγγύτητα των επιφανειών μεταξύ τους και η προσβασιμότητα, να γίνονται και μικρές τροποποιήσεις στον κατάλογο των επιλεχθέντων εκτάσεων. Για το σκοπό αυτό άλλωστε προβλέπεται και ο επί τόπου έλεγχος. Ακολούθως, επιλέγεται η μέθοδος αποκατάστασης μεταξύ των τεχνικών της σποράς και της φύτευσης και των παραλλαγών τους. Σπουδαίος παράγοντας επιτυχίας του σχεδιασμού είναι η διασφάλιση επάρκειας σπερμάτων έτοιμων προς διάθεση για τη σπορά ή την παραγωγή φυτευτικού υλικού. H εφαρμογή της δομημένης προσέγγισης βελτιώνεται σοβαρά με την εφαρμογή ορισμένων συμπληρωματικών μέτρων, όπως είναι να ξεκινήσει η διαδικασία αμέσως μετά την πυρκαγιά, να είναι χαρτογραφημένες οι ποιότητες τόπου και να υπάρχει εδαφολογικός χάρτης, να είναι γνωστή και χαρτογραφημένη η χλωρίδα, η βλάστηση, οι τύποι οικοτόπων και η πανίδα και να είναι χαρτογραφημένο το οδικό δίκτυο. Είναι επίσης σκόπιμο να εγκαθίσταται πρόγραμμα παρακολούθησης της αποκατάστασης.

 This booklet bring you a wide range of SFM practices implemented in European state forests to cope with climate change impacts, both in the context of adapting forests to climate change and making them climate resilient, hence maximizing their contribution to the overall mitigation objective. It also enhance understanding of how Europe’s forests can help to accomplish the ambitious objectives of the EU Green Deal and make Europe climate neutral and future fit.

Forests are critical to mitigation, having a dual role; they function globally as a net carbon sink but are also responsible for about 10 to 12 percent of global emissions. Forests and forest products offer both developed and developing countries a wide range of options for timely and cost-effective mitigation. Afforestation/reforestation offers the best option because of its short timescale and ease of implementation. Reducing deforestation, forest management and forest restoration also offer good mitigation potential, especially because of the possibility for immediate action. Yet forest contributions to mitigation also go beyond forest activities. Wood products and wood energy can replace fossil-intense products in other sectors, creating a virtuous cycle towards low-carbon economies. The mitigation potential and costs of the various options differ greatly by activity, region, system boundaries and time horizon. Policymakers must decide on the optimal mix of options, adapted to local circumstances, for meeting national climate change and development goals. This publication assesses the options and highlights the enabling conditions, opportunities and potential bottlenecks to be considered in making apt choices. Aimed at policymakers, investors and all those committed to transition to low-carbon economies, it will support countries in using forests and wood products effectively in their climate strategies.

The challenges posed by climate change, although global, show strong regional differences. Considering the diversity of forest types and different management traditions across Europe, climate change adaptation and mitigation strategies must fit region-specific climate change projections and local circumstances. This report summarises the work of the Focus group. 10 Minipapers presented recommendations and innovative practices spanning a range of topics.